Η αμυγδαλίτιδα (οξεία φαρυγγίτιδα) είναι μία από τις συχνότερες παθήσεις που αντιμετωπίζει ο γιατρός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Επί πλέον η οξεία φαρυγγίτιδα μαζί με την οξεία βρογχίτιδα είναι οι παθήσεις όπου γίνεται πολύ συχνά άσκοπη χρήση αντιβιοτικών, η οποία με την σειρά της έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση ολοένα αυξανόμενης αντοχής των μικροβίων στα αντιβιοτικά.
Διάφορα βακτηρίδια όπως στρεπτόκοκκοι, κορυνοβακτηρίδια κλπ αλλά και ιοί όπως ρινοϊοί, ιοί Corona, αδενοϊοί, ιοί Coxackie, Epstein–Barr, CMV, HIV κλπ μπορούν να προκαλέσουν το σύνδρομο της οξείας φαρυγγίτιδας στους ενήλικες.
Αμυγδαλίτιδα :Κλινικές εκδηλώσεις
Ο πυογόνος (β-αιμολυτικός) στρεπτόκοκκος ομάδας A, αποτελεί το συχνότερο αίτιο οξείας φαρυγγίτιδας (το 15-30% στα παιδιά αλλά περίπου το 10% στους ενήλικες). Η φαρυγγίτιδα από β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας A, είναι πρακτικά το μόνο από τα συνήθη αίτια φαρυγγίτιδας όπου υπάρχει ένδειξη για χορήγηση ειδικής αντιμικροβιακής θεραπείας.
Στις εύκρατες ζώνες η νόσος παρουσιάζεται συχνότερα τον χειμώνα και την άνοιξη, και οι ηλικίες που προσβάλλονται περισσότερο είναι τα παιδιά και οι έφηβοι. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα και ευρήματα φαίνονται στον Πίνακα 1.
|
Πίνακας 1. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΡΕΠΤΟΚΟΚΚΙΚΗΣ ΦΑΡΥΓΓΙΤΙΔΑΣ |
||
|
Συμπτώματα |
Σημεία (ευρήματα) |
|
|
Χαρακτηριστικά |
Αιφνίδια έναρξη πόνου στον λαιμό Πόνος κατά την κατάποση Πυρετός Κεφαλαλγία Κοιλιακό άλγος Ναυτία και έμετος |
Ερύθημα στις αμυγδαλές και τον φάρυγγα Εξίδρωμα (άσπρα στίγματα ή “βύσματα”) στις αμυγδαλές και τον φάρυγγα Πετέχειες (αιμορραγικές βλάβες) στην μαλθακή υπερώα Ερυθρότητα και οίδημα σταφυλής Πρόσθια τραχηλική λεμφαδενίτιδα Εξάνθημα που μοιάζει με ερυθρά |
|
Μη ειδικά |
Συμπτώματα αναπνευστικής λοίμωξης ανώτερου αναπνευστικού Βραχνάδα στη φωνή Βήχας Διάρροια |
Επιπεφυκίτιδα Στοματίτιδα Εξελκώσεις στόματος και ούλων |
Οι ασθενείς που πάσχουν από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα δεν έχουν πάντοτε όλες τις χαρακτηριστικές εκδηλώσεις και υπάρχουν πολλοί ασθενείς που παρουσιάζουν πολύ ήπια συμπτώματα ή δεν εμφανίζουν καθόλου εξίδρωμα στις αμυγδαλές. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι ασθενείς που έχουν υποστεί αμυγδαλεκτομή.
Αμυγδαλίτιδα :Διάγνωση
Η παρουσία εξιδρώματος στις αμυγδαλές και στον φάρυγγα μαζί με πρόσθια τραχηλική λεμφαδενίτιδα, αυξάνει την πιθανότητα της ύπαρξης στρεπτοκόκκου group A αλλά δεν είναι και αποδεικτική. Ευρήματα που μειώνουν την πιθανότητα προσβολής από στρεπτόκοκκο αποτελούν: η απουσία πυρετού (χωρίς την λήψη αντιπυρετικών), η απουσία ερυθήματος στον φάρυγγα και η παρουσία συμπτωμάτων που χαρακτηρίζουν το κοινό κρυολόγημα (ρινική συμφόρηση, βήχας, κλπ).
Επειδή η διάγνωση της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης δεν είναι δυνατόν να γίνει με βεβαιότητα με βάση μόνο τα κλινικά ευρήματα, οι ασθενείς με οξεία φαρυγγίτιδα πρέπει να ελέγχονται εργαστηριακά για την παρουσία στρεπτοκόκκου group A στον φάρυγγα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτό είναι η καλλιέργεια του φαρυγγικού επιχρίσματος και οι ταχείες δοκιμασίες ανίχνευσης αντιγόνων του στρεπτοκόκκου group A (strep–test).
Η λήψη των αποτελεσμάτων της καλλιέργειας φαρυγγικού επιχρίσματος απαιτεί 24-48 ώρες. Η πρακτική που συνήθως ακολουθείται είναι ότι σε ασθενείς με βαριά κλινική εικόνα και έντονη κλινική υποψία στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας, ξεκινάει κανείς την αντιμικροβιακή αγωγή αναμένοντας τα αποτελέσματα της καλλιέργειας. ‘Ένα αποτέλεσμα αρνητικό για ανάπτυξη στρεπτοκόκκου θα πρέπει κανονικά να οδηγήσει σε διακοπή της αντιβίωσης.
Το πρόβλημα της καθυστέρησης των αποτελεσμάτων της καλλιέργειας, μπορεί να παρακαμφθεί με την εφαρμογή των ταχέων δοκιμασιών ανίχνευσης του αντιγόνου του στρεπτοκόκκου. Η δοκιμασία αυτή δεν απαιτεί αποστολή δειγμάτων σε εργαστήριο, αφού διενεργείται στο ιατρείο και αξιολογείται από τον ίδιο τον ιατρό σε λίγα λεπτά.
Αμυγδαλίτιδα :Θεραπεία
Οι σκοποί της θεραπείας της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας (group A), είναι:
α) η πρόληψη των πυογόνων επιπλοκών (περιαμυγδαλικά ή οπισθοφαρυγγικά αποστήματα, τραχηλική λεμφαδενίτιδα, μαστοειδίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα και μέση ωτίτιδα),
β) η πρόληψη του ρευματικού πυρετού,
γ) η μείωση της μεταδοτικότητας της νόσου και
δ) η μείωση της διάρκειας της νόσου.
Ο τελευταίος σκοπός μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν ο ασθενής ξεκινήσει θεραπεία πολύ έγκαιρα επειδή στην μεγαλύτερη πλειοψηφία των ασθενών με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, τα συμπτώματα υποχωρούν μετά από 3-4 ημέρες, ακόμα και αν δεν λάβουν αντιμικροβιακή αγωγή.
Η πενικιλίνη αποτελεί το φάρμακο εκλογής για την θεραπεία της στρεπτοκοκκικής (ομάδας A) φαρυγγίτιδας. Οι λόγοι που κάνουν την πενικιλίνη αντιβιοτικό εκλογής είναι ότι: ο μικροοργανισμός είναι πάντοτε ευαίσθητος στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό, η δραστικότητα του φαρμάκου είναι απόλυτα τεκμηριωμένη, το φάσμα της πενικιλίνης είναι στενό, υπάρχει ασφάλεια στην χορήγηση και το κόστος της είναι χαμηλό. Εάν επιλεγεί η χορήγηση πενικιλίνης από το στόμα, είναι αναγκαία η χορήγηση του φαρμάκου για 10 ημέρες, έτσι ώστε να επιτευχθεί εκρίζωση του μικροβίου από τον φάρυγγα. Άλλα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται είναι η αμοξυκιλλίνη, οι κεφαλοσπορίνες, η αζιθρομυκίνη, η κλινδαμυκίνη κλπ.
Εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις δεν χρειάζεται να γίνονται επαναληπτικές καλλιέργειες μετά την λήξη της αντιμικροβιακής αγωγής, ούτε και σαν ρουτίνα να γίνονται καλλιέργειες φαρυγγικού επιχρίσματος σε άλλα μέλη της οικογένειας του πάσχοντος.
Αμυγδαλίτιδα :Γενικά θεραπευτικά μέτρα
Κατά την διάρκεια της οξείας φάσης της φαρυγγίτιδας και στους ασθενείς με έντονα συμπτώματα, θα πρέπει να γίνει σύσταση για ανάπαυση, λήψη υγρών, αντιπυρετικά και γαργαρισμούς με χλιαρό αλατόνερο ή άλλα αντισηπτικά. Οι τροχίσκοι (lozenges) που περιέχουν μενθόλη και τοπικές αναισθητικές ουσίες, προσφέρουν παροδική ανακούφιση από τον πόνο στον φάρυγγα. Για την αντιμετώπιση της μικροβιακής φαρυγγίτιδας χορηγούνται αντιβιοτικά σύμφωνα με τα παραπάνω αναφερθέντα. Αν και είναι αρκετά δύσκολο, ο γιατρός πρωτοβάθμιας φροντίδας έχει την υποχρέωση να ενημερώσει και να εκπαιδεύσει τον ασθενή και το περιβάλλον του πάνω στο ότι η φαρυγγίτιδα τις περισσότερες φορές οφείλεται σε ιό και επομένως δεν απαιτείται αντιμικροβιακή θεραπεία, η χρήση της οποίας μπορεί να έχει και δυσμενή αποτελέσματα στον ίδιο αλλά και στην κοινότητα γενικότερα.